حماسه یا ادبیات حماسی چیست + معرفی انواع حماسه
تاریخ انتشار: ۳۰ آذر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۳۴۰۰۸۸
در این مطلب با کلمه ادبیات حماسی آشنا می‌شویم، ابتدا بررسی می‌کنیم که حماسه چیست و چه نقش و جایگاهی در ادبیات فارسی دارد و با ذکر مثال با انواع حماسه آشنا می‌شویم.
معرفی حماسه و انواع ادبیات حماسی
عبارت "حماسه" در زبان فارسی در جایگاهی به کار می‌رود که یک اتفاق یا داستان مهم خلق شده باشد، حماسه به معنای شجاعت است و معمولا در کتاب‌های ادبی در وصف پهلوانان و سرداران جنگ به‌کار می‌رود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
ادبیات شعر حماسی را می‌توان مختص ایرانیان نامید، در زمان‌های قدیم شعر حماسی در میان اعراب جایگاهی نداشت و اشعار حماسی بینش‌های اخلاقی را بر اساس خرد و آگاهی وصف می‌کردند که در آن زمان در میان اشعار غنایی که مورد استفاده اعراب قرار می‌گرفت نقشی کمرنگ داشت، خیلی از تحلیل‌گران معتقد هستند ادبیات حماسی در دوران قبل از اسلام در ایران بوده و آن زمان اعراب آشنایی با این سبک از ادبیات نداشتند.
یکی از تفاوت‌های محسوس ادبیات حماسی استفاده از کلمات فارسی و دیده نشدن کلمات عربی به وفور در متن این سبک از ادبیات است که در زمان‌های قدیم کلمات عربی بیشتر در شعر غنایی کاربرد داشتند.
یکی از اشعار حماسی معروف در شاهنامه فردوسی را با هم بخوانیم:
وگر نیک‌دل باشی و راه‌جوی
بود نزد هر کس تو را آبروی
وگر بدکنش باشی و بد تنه
به دوزخ فرستاده باشی بنه
حماسه کلمه‌ای است که در وصف مردمانی گفته می‌شود که با دلاوری و شجاعت خود اتفاقاتی را رقم می‌زنند تا کشور یا شهر یا منطقه سکونت خود را از چنگ دشمنان خارج سازند، که معمولا در ادبیات حماسی فارسی این کلمه برای سرداران و جنگ آوران مشهور که باعث رقم زدن تفاوت و پیروزی در نبرد‌ها بودند به‌کار برده شده است.
ادبیات حماسی از زمان‌های قدیم می‌آیند، اکثرا منابع مکتوب آنها توسط دشمنان و افرادی که آغاز کننده ظلم و ستم بودند از بین رفته‌اند و این داستان‌های حماسی نسل به نسل به صورت گفتاری منتقل شده اند تا امروزه به دست ما رسیده است.
بررسی انواع ادبیات حماسیانواع ادبیات حماسی را می‌توان بر اساس موضوعات مختلفی از جمله حماسه زمانی، حماسه مکانی، حماسه دینی، حماسه پهلوانی، حماسه عرفانی و دگیر موضوعات مختلف دسته‌بندی کرد.
در این قسمت با برخی از این حماسه‌ها آشنا می‌شویم.
حماسه طبیعیحماسه طبیعی به نوعی از ادبیات حماسی گفته می‌شود که به صورت طبیعی در سرگذشت ملت‌ها رخ داده است، برای مثال برخی از اشعار شاهنامه فردوسی را می‌توان به عنوان حماسه طبیعی نام برد، در این سبک از حماسه مردم یک کشور نقش مهمی در شکل گیری این نوع حماسه دارند.
حماسه دینیحماسه دینی به گونه‌ای است که دارای یک شخصیت دلیر و البته مذهبی است که داستان اصلی بر حول محور این شخص خلاصه می‌شود، در این سبک ادبیات حماسی نقش اول ماجرا یک فرد دینی و مذهبی است که با توجه به عقاید مردمان هر کشور می‌تواند متفاوت باشد، برای مثال حماسه دینی در خاورمیانه و میان اعراب و ایرانیان نقشی مذهبی و اسلامی دارد، اما برای مردمانی مثل چین و مصریان باستان نوع دیگری از مذهب و اعتقادات را شامل می‌شود.
حماسه عرفانیدر این سبک از ادبیات حماسی شخصیت اصلی به جایگاهی معنوی دست پیدا می‌کند که نظیر حماسه عرفانی را قطعا بارها در ادبیات فارسی ایران هم مشاهده کرده اید، کتابی مانند منطق‌الطیر یکی از ادبیات سبک عرفانی است که شخصیت حماسی داستان با رسیدن به معنویت و نزدیکی به جایگاه عرفانی نزد خداوند باعث خلق این حماسه می‌شود.
حماسه پهلوانیهمانطور که از نامش پیداست شخصیت اصلی این سبک از ادبیات حماسی شخصی پهلوان است، یکی از ویژگی‌های اصلی حماسه پهلوانی سربلند بودن و مردمی بودن شخص پهلوان است.
پهلوان هیچ‌وقت زیر بار حرف زور نمی‌رود و در برار ظلم و ستم همواره طرفدار مردم ضعیف است و در مقابل روی حاکمان و مستبدان می‌ایستد، ادبیات حماسی پهلوانی را بیشتر از هر نوع حماسه‌ای می‌شناسیم مثلا رستم در کتاب شاهنامه نماد یک پهلوان شجاع ایرانی است. حماسه پهلوانی معمولا جایگاهی تاریخی دارد و از میان جنگ‌ها و درگیری‌های مختلف شکوفا می‌شود.
حماسه پهلوانی علاوه بر ادبیات فارسی در زمان یونان باستان نیز بسیار رایج بوده است.
بررسی ساختار ادبیات حماسیادبیات حماسی برای تمامی ملت‌ها معمولا ساختاری یکسان دارد، این سبک از ادبیات دارای یک شخص دلاور و قهرمان و خلق کننده داستان هستند که تصویرساز فردی قوی، قدرتمند و معصوم است.
حماسه معمولا ساختاری ملی دارد و مختص یک ملت خاص می‌شود، در حماسه اتفاقاتی رخ می‌دهد که شاید به دور از باور یا طرز فکر عادی مردمان باشد و همین باعث شکل‌گیری حماسه می‌شود.
یکی دیگر از نکاتی که در حماسه به چشم می‌آید حضور حیوانات درون داستان و تاثیرگذاری آنها است، برای مثال در شاهنامه رستم درگیر جنگ با اژدها می‌شود و در حماسه دیگر ملل ها نیز حیوانات و جانوران مختلف حتی گاهی جانوران خیالی نیز نقش مهمی دارند.
در حماسه نیرو‌های ماورایی وجود دارد و احتمالا شخصیت قهرمان داستان خودش را از عشق یک زن محروم می‌کند تا تمرکز‌ش را از دست ندهد یا به عبارتی در این زمینه ازخودگذشتگی می‌کند.
قهرمان داستان همواره با افراد شرور درگیر مبارزه می‌شود و این صحنه‌ها معمولا جذابیت دوچندانی به حماسه اضافه می‌کنند، احتمالا در اکثر مواقع از جادو در حماسه استفاده می‌شود و مرگ قهرمان حماسه در انظار عمومی نیست.
در نهایت باید گفت که ادبیات حماسی یکی از محبوب‌ترین سبک ادبیات در بین تمام ملل است و همواره از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است، به خصوص برای ما ایرانیان به دلیل نوشته شدن کتاب شاهنامه فردوسی توسط فردوسی شاعر بزرگ ایرانی که به عنوان یکی از برترین کتاب‌های حماسی دنیا شناخته شده است.
منبع: جماران
کلیدواژه: انتخابات مجلس لیگ برتر طوفان الاقصی حماسه ادبیات حماسی حماسه چیست انتخابات مجلس لیگ برتر طوفان الاقصی سبک از ادبیات شاهنامه فردوسی حماسه پهلوانی ادبیات حماسی حماسه دینی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.jamaran.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جماران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۳۴۰۰۸۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
بازی برای کودکان خیلی مهم است اما جایگاه ادبیات هم حفظ شود
لاله جعفری نویسنده حوزه کتاب کودک، درباره وضعیت کتاب کودک و نوجوان در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: خوشبختانه امروز طیف وسیعی از کتاب‌ها در بازار نشر وجود دارد اما در مقابله با تالیف‌های خارجی که مخاطب زیادی دارند نویسندگان ایرانی کار سختی پیش رو دارند چون باید به نحوی بنویسند تا بچه‌ها فقط به دنبال کتاب‌های ترجمه نروند و به دنبال تالیفات داخلی نیز باشند.
وی افزود: همچنین گستردگی سبک‌های ادبی در حوزه کودک زیاد است و تنوع خوبی وجود دارد. ما داستان‌های تخیلی، ترسناک، طنز، علمی و… را داریم و این تنوع باعث می‌شود تا بچه‌ها به طرف کارهای تألیفی جذب شوند. البته که هنوز فاصله بسیاری با آثار خارجی داریم، چرا که گرانی کاغذ و چاپ باعث شده تا ناشران محدودتر کار کنند و این محدودیت‌ها برای نویسندگان نیز به‌وجود می‌آید. امیدوارم این مشکلات حل شوند و آثار تألیفی در کنار ترجمه بچه‌ها را به سمت خود جلب کنند.
نویسنده کتاب «چوم چوم» درباره یافتن ایده برای نگارش و همراهی با کودک امروز گفت: سعی می‌کنم تجربه‌های میدانی زیاد داشته باشم و با بچه‌ها کار کنم. حواس پنجگانه خود را در مواجه با بچه‌ها تقویت کنم. در پارک، خیابان، مترو و هر جایی‌که کودکی می‌بینم شش دانگ حواسم را جمع کنم تا ببینم عکس‌العملش در مقابله با مسائل چگونه است و سعی می‌کنم ایجاد ارتباط کنم و ببینم مدل حرف‌زدن‌شان تا چه اندازه نسبت به بچه‌های دوره خودمان تغییر کرده است. در کنار این مشاهده میدانی سعی می‌کنم کتاب‌های پرفروش دنیا را بخوانم و نکات قابل توجه آن را درک کنم. از سوی دیگر تلاش می‌کنم تا در فیلم‌ها، انیمیشن‌ها یا حتی بازی‌های رایانه‌ای جستجو کنم ببینم آثار پرطرفدار چه نکاتی به همراه دارند که بچه‌ها به سمت آنها جلب می‌شوند.
جعفری به چگونگی ترغیب بچه‌ها برای مطالعه و فرهنگ‌سازی در راستای مطالعه گفت: بازاریابی مهمترین مساله است. تبلیغات اثر بسیار زیادی دارد و فکر می‌کنم رسانه‌ها حرف اول را در این میان می‌زنند. امروز بین دو فیلم برای پخش، رقابت و تبلیغات گسترده‌ای وجود دارد، چه در شبکه‌های داخلی و چه فارسی زبان خارجی؛ در حالی‌که برای کتاب ما هیچ تبلیغی نداریم. فکر می‌کنم سهل‌الوصول‌ترین راه، همین تبلیغ است. هرچند که هزینه‌بر است، اما رسانه‌های داخلی مانند تلویزیون، به نوعی جزو مایملک مردم ایران به شمار می‌آید و باید از آن استفاده شود. ما در طول روز همه نوع تبلیغی در رسانه می‌بینیم، غیر از کتاب.
وی ادامه داد: از سویی فکر نمی‌کنم در مدارس هیچ تمرکزی روی این مسئله وجود داشته باشد. این اتفاق در حالی است که بیشترین زمان را فرزندان ما در مدرسه و در کنار هم می‌گذرانند و می‌توان برای آنها ساعت مطالعه، یا زنگ کتاب تعریف کرد و به هزار نوع، نه به شکل خشک و اجباری بلکه با بازی و سرگرمی تبلیغ کتاب کرد تا فرهنگ مطالعه در میان بچه‌ها ایجاد شود.
این‌نویسنده گفت: ناشران به دنبال کتاب‌هایی همراه با بازی و سرگرمی هستند و وجه بازی برای‌شان غالب است. درست است که بازی نقش مهمی در زندگی کودک دارد، اما ادبیات نیز جایگاه خودش را دارد و باید این جایگاه حفظ شود. ناشران مجبور هستند برای فروش کتاب دست به هر کاری بزنند و کالایی تولید کنند که روی دست‌شان نماند. اما کتاب‌هایی که ادبیات خالص هستند و به جشنواره‌های داخلی و خارجی راه پیدا می‌کنند هر روز کمرنگ و کم‌تعداد شده‌اند و این را من از سفارش‌هایی که به خودم ارائه می‌شود، می‌بینم. ناشر از من می‌خواهد که سری کاری کنم در حالی که باید بذر آگاهی در ذهن کودک کاشته شود و این با یک اثر خوب اتفاق می‌افتد، اما امروز این گونه نیست. وی در پایان گفت: امیدوارم شرایطی فراهم شود تا نویسنده آنچه که دلش می‌خواهد را بنویسد و تنها سفارشی کار نکند.
کد خبر 6090973
حمله به نمازگزاران در گذره هرات افغانستان/ ۶ نفر شهید شدند